Vận chuyển công văn, tin báo… thời xưa

Tranh sưu tầm

Thời xưa, các phái đoàn công cán, lưu thông công văn tin tức… đều phải sử dụng các dịch trạm bên đường. Các đời vua nước ta có xu hướng “Nam tiến”, cho nên xây dựng một con đường “xương sống” theo hướng Bắc – Nam, gọi là đường Cái quan hay đường Thiên lý. Dọc tuyến đường này, triều đình bố trí các dịch trạm gồm có ngựa và các nhân viên (gọi là phu trạm, phu dịch). Đôi khi dịch trạm không chỉ sử dụng ngựa mà sử dụng cả đường thủy hoặc bất kể phương tiện nào, miễn là đảm bảo được công việc tiếp đón sứ đoàn và lưu chuyển công văn.

Khi lãnh thổ kéo dần về phía Nam thì đường Thiên lý và dịch trạm cũng kéo dài theo.

Đến thời nhà Nguyễn, năm 1820, vua Minh Mạng chính thức lập Bưu chính ty thuộc Binh Bộ với ý nghĩa là một cơ quan chuyên trách có nhiệm vụ đưa đón quan lại và vận chuyển công văn. Trưởng quan của Bưu chính ty là Chủ sự, phụ tá là Tư vụ, các viên chức gồm chánh, bát, cửu phẩm thư lại mỗi ngạch 2 người. Dưới nữa là 15 nhân viên (thư lại) làm công tác văn phòng là người thuộc Bộ Binh quản lý. Lưu ý, Bộ Binh quản quân đội nhưng quản về hành chính, từ thượng thư (tương đương bộ trưởng) trở xuống thường là ngạch dân sự (văn) – giống với hình thức các nước Phương Tây ngày nay.Bưu chính ty đảm nhiệm vấn đề thông tin, liên lạc, truyền công văn, tiếp đón và hộ tống các sứ đoàn công vụ… nhưng chung quy lại thì chú trọng nhất vào công tác của các dịch trạm. Tại các dịch trạm ngoài ngựa thì còn có cả lương thực, thực phẩm và các nhu yếu phẩm khác để phục vụ việc lưu trú của các phái đoàn đi công vụ qua. Thời Minh Mạng, thời hạn đi ngựa trạm được quy định rất rõ, tùy vào mức độ “đi thường”, “khẩn” hoặc “tối khẩn”. Chẳng hạn từ kinh đô Huế ra Hà Nội, “tối khẩn” là hạn 4 ngày 6 giờ; “khẩn” là 5 ngày, “thường” là 6 ngày… Nhân viên chậm trễ bị phạt, đến trước được thưởng.

Tuy nhiên, các dịch trạm chỉ phục vụ cho các công việc liên quan tới nhiệm vụ của triều đình (công vụ), nghiêm cấm việc lợi dụng cho mục đích cá nhân, kể cả các quan lại. Nếu bị phát hiện quan lại lợi dụng dịch trạm vào việc riêng sẽ bị xử phạt cực kỳ nghiêm khắc.

About Tiểu Phi 96 Articles
Thật may mắn được kết nối với tri thức nhân loại để học hỏi mỗi ngày!

Be the first to comment

Leave a Reply

Your email address will not be published.


*